ผศ.สาโรช นาคะวิโรจน์
ผู้ช่วยศาสตราจารย์สาโรช นาคะวิโรจน์
อายุ 83 ปี
เกิดที่ อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง
ชื่อบิดา-มารดา นายครุฑ นาคะวิโรจน์ และนางอินทร์ นาคะวิโรจน์ ปัจจุบันเสียชีวิตแล้ว
และมีพี่น้องร่วมบิดามารดาทั้งหมด 10 คน
สำเร็จการศึกษา ระดับปริญญาโท ศิลปศาสตร์มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (ศศ.ม)
สาขานาฏศิลป์และการละคร มหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา
ผศ.สาโรช นาคะวิโรจน์ เป็นผู้ที่มีความช่ำชองและรักในการแสดงโนรามาตั้งแต่เล็ก เนื่องจากท่านเป็นญาติใกล้ชิดทางฝ่ายตากับท่านขุนอุปถัมภ์นรากร (โนราพุ่ม เทวา) ดังนั้นท่านจะได้รับการปลูกฝังในการรักศิลปะการแสดงโนราจากท่านขุนอุปภัมภ์นรากร ซึ่ง ผศ.สาโรช นาคะวิโรจน์ จะเรียกชื่อตามศักดิ์เครือญาติว่า “ตาขุน”
ต่อมาเมื่ออายุ 10 ปี เริ่มจดจำท่ารำตามครูโนราและทดลองฝึกรำด้วยความชอบ เมื่อทางฝ่าย คุณตาหนูขาว ศรีชุมพวง ซึ่งเป็นญาติกับท่านขุนอุปถัมภ์นรากรทราบจึงห้ามมิให้ฝึกรำ อยากให้เรียนหนังสืออย่างเดียว จึงต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของตาให้มุ่งฝักใฝ่เรื่องเรียน ตั้งแต่ระดับประถมศึกษาจนถึงระดับมัธยมศึกษา แต่จิตใจยังรักและผูกพันกับการแสดงโนราอยู่ตลอดเวลา และช่วงที่ศึกษาต่อที่กรุงเทพฯ เริ่มมีโอกาสได้รำในงาน“งานพัทลุงสามัคคี” เป็นครั้งแรก ซึ่งได้รับความชื่นชอบและประทับใจจากผู้มางาน ดังนั้นเมื่อมีงานกิจกรรมเกี่ยวกับชาวใต้ หรือสมาคมชาวใต้ก็จะได้รับการติดต่อไปรำอยู่สม่ำเสมอ จนจบการศึกษาซึ่งเป็นเวลาประมาณ 5 ปี จึงไปรับราชการที่วิทยาลัยครูอุดรธานี
ร่วมเวลา 10 ปี ที่ได้ไปทำงานที่จังหวัดอุดรธานี ก็ยังใช้ความรู้ด้านการรำโนรา ในการสอนวิชานาฎศิลป์ที่วิทยาลัยครูอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2512 อายุ 35 ปี เมื่อย้ายมารับราชการที่วิทยาลัยครูสงขลา ได้เริ่มฝึกโนราอย่างจริงจังกับท่านขุนอุปถัมภ์นรากร เนื่องจากท่านมาสอนให้กับนักศึกษาวิทยาลัยครูสงขลา ซึ่งใช้เวลาฝึกสอนและเรียนรู้เป็นเวลา 3 ปี ผศ.สาโรช นาคะวิโรจน์ ก็ได้รับการถ่ายทอดความรู้ตามแบบฉบับท่านขุนอุปถัมภ์นรากรครบทุกกระบวนท่า พร้อมพิธีกรรมในการแสดงโนราอย่างสมบูรณ์ จนเป็นที่ไว้วางใจในความรู้และการถ่ายทอดจากท่านขุนอุปถัมภ์นรากรและลูกศิษย์ทุกคน จากนั้นจึงได้ตั้งคณะโนราวิทยาลัยครูสงขลา เพื่อเผยแพร่และอนุรักษ์การรำโนราแบบฉบับโบราณ และยังได้มีโอกาสได้รับความรักและเมตตาถ่ายทอดความรู้โนราจากศิลปินโนราที่อาวุโสและมีชื่อเสียงในอดีต เช่น
- โนราช่วง ควนเงิน (ช่วง มณีเศวต) ศิษย์โนราหมื่นระบำบันเทิงชาตรี
- โนราครื้น ช่างทอง (ครื้น สุริยะจันทร์) ศิษย์โนราเจิม ช่างทอง
- โนราลั่น ทะเลน้อย (ลั่น เพชรสุข) ศิษย์โนราคล้าย ดูกนวล
- โนรายก เลน้อย (ยก ชูบัว) ศิษย์โนราวัน สุขเกษม
- โนราจุก ตรัง (จุก รักราวี) ศิษย์โนราแป้น เครื่องงาม
จากความรู้ความเชี่ยวชาญ และการได้รับความรู้เพิ่มเติมจากครูโนราทำให้ ผศ.สาโรช นาคะวิโรจน์ มีความรู้ด้านการแสดงโนรา และใช้ฝึกฝนถ่ายทอดให้ลูกศิษย์ได้มีความรู้ในการรำโนราอย่างเต็มเปี่ยม และสร้างแบบแผนการแสดงโนราให้คนได้รู้จักอย่างกว้างขวาง และแพร่หลายมาจนถึงปัจจุบัน
ผลงานที่โดดเด่น
-
เป็นผู้ทำพิธีครอบครูโนราให้แก่ศิษย์
-
เป็นผู้ดำเนินการรายการวัฒนธรรมปริทัศน์ ทางช่อง 11 สงขลา เผยแพร่การแสดงโนรา ให้แพร่หลาย
-
หัวหน้าฝ่ายสงเสริมเผยแพร่ ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมวิทยาลัยครูสงขลา
-
ฝ่ายประสานงานโครงการความร่วมมือทางวัฒนธรรมระหว่าง วิทยาลัยครูสงขลาและสำนักงานวัฒนธรรมแห่งชาติ
-
ผู้อำนวยการศูนย์ศิลปวัฒนธรรมวิทยาลัยครูสงขลาและสถาบันราชภัฏสงขลา
-
เลขานุการศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดสงขลา
-
จัดทำเอกสารการสอนโนราขั้นพื้นฐาน และบันทึกเทปทางสถานีโทรศัทน์ช่อง 11 สงขลา
-
กรรมการตัดสินการประกวดโนราในเวทีต่าง ๆ
-
ประธานที่ปรึกษาโครงการสืบสานวัฒนธรรมทักษิณ ในพระราชดำริสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา
-
ประธานที่ปรึกษาหลักสูตรศิลปะการแสดง (โนรา) สาขาศิลปะการแสดง มหาวิทยาลัยทักษิณ
-
ประธานที่ปรึกษาด้านวัฒนธรรม องค์การบริหารส่วนตำบลโตนดด้วน
-
เป็นผู้พัฒนาและฟื้นฟูด้านศิลปวัฒนธรรมขนบธรรมเนียม ประเพณีท้องถิ่นตามเทศกาลต่างๆ ของชุมชน
รางวัลที่ได้รับ
พ.ศ.2543 ได้รับเกียรติบัตรรางวัลดีเด่นในการผลิตผลงานสื่อมวลชนดีเด่นเพื่อเยาวชน
จากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมและประสานงานเยาวชนแห่งชาติ
พ.ศ.2544 ได้รับโล่และเกียรติบัตรจากสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดสงขลา ในฐานะผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม
สาขาศิลปะการแสดง (โนรา)
พ.ศ.2544 รางวัลสื่อมวลชนดีเด่นเพื่อเยาวชน ประเภทสื่อพื้นบ้านภาคใต้ (ประเภทบุคคล)
จากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมและประสานงานเยาวชนแห่งชาติ ร่วมกับคณะอนุกรรมการพิจารณาผลงาน สื่อมวลชนดีเด่นเพื่อเยาวชน ในโครงการส่งเสริมผลงานสื่อมวลชนดีเด่นเพื่อเยาวชน ครั้งที่ 19
พ.ศ.2549 ได้รับปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขานาฏศิลป์และการละคร จากมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา
พ.ศ.2558 รางวัลผู้ทำคุณประโยชน์ต่อกิจกรรมนันทนาการ ด้าน กิจกรรมการเต้นรำและฟ้อนรำ โดย กรมพลศึกษา
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา